3 Jyotirlinga in Maharashtra | महाराष्ट्रातील 3 ज्योतिर्लिंगे

देशामध्ये एकूण बारा ज्योतिर्लिंग आहेत. त्यापैकी महाराष्ट्रामध्ये पाच ज्योतिर्लिंगे आहेत. त्यातील आपण 3 Jyotirlinga in Maharashtra ची माहिती पाहणार आहे.

देवांचे देव महादेव हे आपल्या सर्वांनाच माहित आहे. भगवान महादेव यांनाच अनेक वेगवेगळ्या नावांनी ओळख आहे. भगवान शंकराची आराधना करण्यासाठी श्रावण हा पवित्र महिना मानला जातो. भगवान शंकर ज्या ठिकाणी प्रकट झाले, त्या ठिकाणी Jyotirlinga निर्माण करण्यात आलेले आहेत. महाराष्ट्र मध्ये पाच ज्योतिर्लिंगे आहेत. त्यापैकी आपण 3 Jyotirlinga याबद्दल माहिती पाहणार आहे. तसेच या ठिकाणांसाठी भेट देण्यासाठी आपण 3 Jyotirlinga in Maharashtra Map आणि इतर माहिती सुद्धा पाहणार आहे.

3 Jyotirlinga in Maharashtra | महाराष्ट्रातील 3 ज्योतिर्लिंगे-

महाराष्ट्र मध्ये एकूण पाच ज्योतिर्लिंग आहेत. आणि ते पाच ज्योतिर्लिंग कोणकोणत्या जिल्ह्यामध्ये आहेत ते आपण पाहणार आहेत.

परळी वैजनाथ	बीड जिल्हा
भीमाशंकर	पुणे जिल्हा
औंढा नागनाथ	हिंगोली जिल्हा
घृणेश्वर	औरंगाबाद जिल्हा
त्र्यंबकेश्वर	नाशिक जिल्हा

वरील प्रमाणे महाराष्ट्र मधील एकूण पाच ज्योतिर्लिंग आहेत त्यापैकी आपण तीन ज्योतिर्लिंग यांची माहिती पाहूया. आणि या ठिकाणी कशी जायचे कोणत्या जिल्ह्यात आहे याबद्दल आपण संपूर्ण माहिती पाहणार आहे.

भीमाशंकर- पुणे जिल्हा

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग महाराष्ट्रातील सह्याद्री पर्वतांच्या घनदाट अरण्यात वसलेले आहे. हे बारावे ज्योतिर्लिंग मानले जाते आणि अत्यंत पवित्र तीर्थक्षेत्र म्हणून ओळखले जाते. भीमाशंकर मंदिर पुणे जिल्ह्यातील खेड तालुक्यात आहे.

या मंदिराशी संबंधित एक पौराणिक कथा अशी आहे की राक्षस भीमाने आपल्या सामर्थ्याने देवांना त्रास दिला होता. त्यावेळी भगवान शंकराने त्याच्यावर विजय मिळवून या ठिकाणी स्वतःला स्थापन केले आणि तेव्हापासून हे ठिकाण शिवभक्तांसाठी एक महत्त्वाचे धार्मिक केंद्र बनले आहे.

भीमाशंकर परिसर निसर्गरम्य आहे, आणि येथे भीमाशंकर वन्यजीव अभयारण्यही आहे, ज्यामुळे येथे भेट देणाऱ्यांना आध्यात्मिक तसेच नैसर्गिक सौंदर्याचा आनंद घेता येतो.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग बद्दल इतर माहिती –

नदीचा उगम: भीमाशंकर येथून भीमा नदीचा उगम होतो. ही नदी पुढे कृष्णा नदीला जाऊन मिळते. भीमा नदीच्या उगमाचा संबंध पौराणिक कथांशी जोडला जातो, जिथे शिवाने राक्षस भीमाचा पराभव करून ही नदी प्रकट केली.

स्थापत्य आणि रचना: भीमाशंकर मंदिराचे स्थापत्य हेमाडपंती शैलीत आहे. मंदिराचे बांधकाम साधारणपणे 18व्या शतकात झालेले आहे. या मंदिराच्या सभोवतालचे प्राचीन पाषाण शिल्प, तसेच त्यावरील कोरीव काम हे मंदिराच्या सौंदर्यात भर घालते.

महाशिवरात्री उत्सव: भीमाशंकर येथे महाशिवरात्रीला मोठा उत्सव साजरा केला जातो. या दिवशी हजारो भाविक मंदिरात येऊन शिवपूजन आणि रात्रभर जागरण करतात.

भीमाशंकर वन्यजीव अभयारण्य: हे मंदिर केवळ धार्मिक ठिकाण नाही, तर नैसर्गिक दृष्टीकोनातून देखील महत्त्वाचे आहे. येथे भीमाशंकर वन्यजीव अभयारण्य आहे, ज्यामध्ये विविध प्राणी आणि पक्ष्यांच्या प्रजाती आढळतात, त्यात विशेषत: शेकरू (भारतीय उडणारी खार) ही दुर्मिळ प्रजाती पाहायला मिळते.

पर्यटकांचे आकर्षण: मंदिराच्या सभोवतालचा निसर्ग देखील पर्यटकांसाठी एक प्रमुख आकर्षण आहे. सह्याद्री पर्वतरांगांमध्ये ट्रेकिंगसाठी देखील हे ठिकाण प्रसिद्ध आहे. खास करून पावसाळ्यात येथे भेट देणे हा निसर्गप्रेमींसाठी एक अविस्मरणीय अनुभव असतो.

त्र्यंबकेश्वर – नाशिक जिल्हा

त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग हे महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्ह्यातील एक पवित्र तीर्थक्षेत्र आहे. हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे, ज्याचा धार्मिक महत्त्व विशेष आहे.

त्र्यंबकेश्वर मंदिरात भगवान शिवाची पूजा केली जाते, आणि इथे गंगा नदीचे उगमस्थान देखील आहे. या ठिकाणी ब्रह्मगिरी पर्वत आहे, जिथून गंगा नदीचे प्रवाह सुरु होतात, ज्याला गोदावरी नदी असेही म्हणतात. मंदिरातील शिवलिंग त्रिमूर्ती म्हणजे ब्रह्मा, विष्णू, आणि महेश यांचा प्रतिक मानले जाते.

हे ठिकाण श्रद्धाळूंसाठी महत्त्वाचे असून, इथे त्र्यंबकेश्वर येथे विशेषतः कुंभमेळा दर १२ वर्षांनी भरतो, ज्यात लाखो भाविक सहभागी होतात.

त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग बद्दल इतर माहिती –

स्थापत्यशास्त्र: त्र्यंबकेश्वर मंदिराचे स्थापत्य अतिशय भव्य आहे, आणि ते नागर शैलीमध्ये बांधलेले आहे. मंदिराचा गाभारा काळ्या दगडांनी बांधलेला आहे. मंदिराची मूळ बांधणी पेशवे बाजीराव यांनी १७५५ ते १७८६ दरम्यान केली होती.

शिवलिंग: त्र्यंबकेश्वरचे शिवलिंग त्रिकोनाकृती आहे, आणि त्यात ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश या त्रिमूर्तीचे दर्शन होते. शिवलिंग नेहमीच पाण्याने झाकलेले असते, जे या स्थानाच्या अनोख्या आध्यात्मिक शक्तीचे प्रतीक मानले जाते.

गोदावरी नदी: ब्रह्मगिरी पर्वतावरून उगम पावणारी गोदावरी नदी इथल्या सांस्कृतिक व धार्मिक महत्त्वाला अधोरेखित करते. गोदावरीला “दक्षिणेची गंगा” असेही म्हटले जाते, आणि तिच्या पवित्रतेमुळे या नदीत स्नान करण्यासाठी हजारो भाविक दरवर्षी येथे येतात.

कुंभमेळा: त्र्यंबकेश्वर येथे प्रत्येक १२ वर्षांनी कुंभमेळा आयोजित केला जातो, जो हिंदू धर्मातील सर्वात मोठ्या धार्मिक सोहळ्यांपैकी एक आहे. यावेळी लाखो भाविक येथे येऊन गंगा-गोदावरी संगमात स्नान करतात.

पिंडदान आणि धार्मिक विधी: त्र्यंबकेश्वरला मृतात्म्यांच्या पिंडदान आणि श्राद्ध विधींसाठीही महत्त्व आहे. अनेक लोक आपल्या पूर्वजांच्या आत्म्यासाठी शांती प्राप्त होण्यासाठी येथे येऊन पिंडदान करतात.

त्र्यंबक तीर्थयात्रा: त्र्यंबकेश्वरची यात्रा धार्मिक आणि पर्यटकांसाठी महत्त्वाची आहे. नाशिक शहरापासून सुमारे २८ किमी अंतरावर असलेले हे तीर्थक्षेत्र निसर्गरम्य वातावरणात वसलेले आहे, जे भाविकांसाठी विशेष आकर्षण आहे.

घृणेश्वर – औरंगाबाद जिल्हा

गृहिणेश्वर ज्योतिर्लिंग हे महाराष्ट्रातील औरंगाबाद जिल्ह्यातील वेरूळ गावाजवळ स्थित आहे. हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी शेवटचे ज्योतिर्लिंग मानले जाते. गृहिणेश्वर ज्योतिर्लिंगाला घृष्णेश्वर किंवा घुश्मेश्वर ज्योतिर्लिंग असेही म्हटले जाते.

गृहिणेश्वर ज्योतिर्लिंगाची खास वैशिष्ट्ये:
स्थान: गृहिणेश्वर ज्योतिर्लिंग औरंगाबाद जिल्ह्यातील वेरूळच्या लेण्यांजवळ आहे, ज्यामध्ये प्राचीन भारतीय स्थापत्यशास्त्राचे एक उदाहरण असलेली एलोरा लेणी (वेरूळ लेणी) आहे. त्यामुळे हे तीर्थक्षेत्र ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून अतिशय महत्त्वाचे ठरते.

शिवलिंगाची कथा: या ज्योतिर्लिंगाच्या उत्पत्तीबद्दल एक पौराणिक कथा सांगितली जाते. एकदा घुश्मा नावाच्या एक साध्वीने शिवाची भक्ती करत १०० लिंगांची स्थापना केली आणि त्याची नित्यपूजा केली. तिच्या भक्तीमुळे तिचा मुलगा मृत्यूपासून परत आला. तिच्या भक्तीमुळे शिवाने तिला आशीर्वाद दिला आणि येथे स्वतःचे स्थान म्हणून घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग स्थापित केले.

मंदिराचे स्थापत्य: गृहिणेश्वर मंदिराची रचना दगडी आहे आणि मराठा स्थापत्यशैलीत बांधलेले आहे. या मंदिराचा गाभारा आणि शिखर भव्य आहेत. हे मंदिर छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या आजी अहिल्याबाई होळकर यांनी पुनर्बांधले होते.

महत्त्व: हे ज्योतिर्लिंग भक्तांसाठी अत्यंत पवित्र मानले जाते. येथे येणारे भाविक भगवान शिवाची उपासना करतात आणि त्यांच्या जीवनातील संकटांचे निवारण करण्यासाठी प्रार्थना करतात. मंदिरात दररोज महाआरती होते आणि श्रावण महिन्यात विशेषतः येथे मोठ्या प्रमाणात भाविकांची गर्दी होते.

पर्यटक आकर्षण: गृहिणेश्वर मंदिराच्या आसपास एलोरा लेणी आहेत, ज्या युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांपैकी एक आहेत. पर्यटकांसाठी हे एक प्रमुख आकर्षण असते, कारण ते धार्मिक तसेच ऐतिहासिक महत्त्व असलेल्या स्थळांच्या समीप आहे.

पर्यावरण आणि शांतता: मंदिर परिसर शांत आणि निसर्गरम्य आहे, ज्यामुळे भक्तांना अध्यात्मिक शांतीचा अनुभव येतो.

घृणेश्वर ज्योतिर्लिंग बद्दल इतर माहिती –

नामस्मरण आणि मंत्र: गृहिणेश्वर ज्योतिर्लिंगाच्या महत्त्वामुळे येथे विशेषतः “ॐ नमः शिवाय” या महामंत्राचा जप केला जातो. भगवान शिवाचे भक्त या मंदिरात येऊन त्यांचे नामस्मरण करतात आणि शिवलिंगाभोवती प्रदक्षिणा घालतात.

श्रद्धा आणि भक्ती: इथल्या स्थानिक परंपरेनुसार, गृहिणेश्वर मंदिरात भगवान शिवाचे दर्शन घेतल्यावर भक्तांची सर्व मनोकामना पूर्ण होते. विवाह, आरोग्य, संतानप्राप्ती, तसेच संकटातून मुक्ती मिळण्यासाठी येथे विशेष पूजा केली जाते. हे स्थान शिवभक्तांसाठी अद्वितीय श्रद्धेचे प्रतीक आहे.

विशेष उत्सव: महाशिवरात्रीच्या दिवशी येथे विशेष पूजा, अभिषेक आणि उत्सव आयोजित केले जातात. या दिवशी हजारो भक्त गृहिणेश्वर ज्योतिर्लिंगाचे दर्शन घेण्यासाठी येतात. शिवलिंगावर अभिषेक करून दूध, दही, मध आणि बेलपत्र अर्पण केले जाते.

आध्यात्मिक वातावरण: मंदिराच्या परिसरात एका बाजूला हिरवीगार वनराई आणि दुसरीकडे ऐतिहासिक एलोरा लेण्यांचा परिसर असल्यामुळे इथे वातावरण शांत आणि आध्यात्मिकतेने भरलेले आहे. मंदिराच्या गाभार्‍यात प्रवेश केल्यावर भक्तांना विशेष शांतीचा अनुभव येतो.

स्थानिक ऐतिहासिक माहिती: गृहिणेश्वर मंदिराचा इतिहास अनेक शतकांपूर्वीचा आहे. याचे पुनर्बांधकाम अहिल्याबाई होळकर यांनी केले, ज्या एक धर्मपरायण आणि परोपकारी शासक म्हणून ओळखल्या जातात. त्यांच्या नेतृत्वात मंदिराचा जीर्णोद्धार करण्यात आला, ज्यामुळे आजही हे मंदिर टिकून आहे.

योग आणि ध्यान: या ठिकाणचे शांत वातावरण ध्यान आणि योगसाधनेसाठीही अत्यंत उपयुक्त आहे. अनेक साधक आणि योगी येथे भगवान शिवाची उपासना करून अध्यात्मिक साधनेत रत होतात.

पर्यटकांसाठी माहिती: मंदिराला भेट देण्याकरिता औरंगाबाद रेल्वे स्टेशनपासून सुमारे ३० किमी अंतरावर वेरूळ येथे येता येते. मुंबई, पुणे आणि नाशिक या प्रमुख शहरांमधून नियमित बस सेवा उपलब्ध आहे.

3 Jyotirlinga in Maharashtra Map

जर तुम्ही महाराष्ट्रातील ज्योतिर्लिंगांचे दर्शन करण्याचा विचार करत असाल, तर अनेक यात्रा कंपन्या ज्योतिर्लिंग दर्शनासाठी खास टूर पॅकेज ऑफर करतात. अशा पॅकेजमध्ये सहसा प्रवास, निवास, भोजन आणि दर्शनाची सुविधा असते.

• सामान्य टूर पॅकेजमध्ये असणाऱ्या सुविधा:
  प्रवास: एसी/नॉन-एसी बस किंवा रेल्वे सुविधा.
  निवास: हॉटेल किंवा धर्मशाळेत निवास व्यवस्था.
  भोजन: दिवसाला 2 वेळचे भोजन (नाश्ता आणि जेवण).
  दर्शन: प्रत्येक ज्योतिर्लिंग दर्शनासाठी विशेष व्यवस्था.
  मार्गदर्शक: प्रत्येक स्थळाची माहिती देण्यासाठी अनुभवी मार्गदर्शक.
• पॅकेज कालावधी:
  3 ते 7 दिवसांचा टूर पॅकेज विविध ज्योतिर्लिंगांचे दर्शन घडवतो.
  काही पॅकेजेस मध्ये 2-3 ज्योतिर्लिंग एका दौऱ्यात सामावलेले असतात.
• टूर पॅकेजचा अंदाजे खर्च:
  पॅकेजची किंमत ₹5000 ते ₹15,000 दरम्यान असू शकते, ज्यात निवास, भोजन, प्रवासाचा समावेश असेल.
  जर तुम्हाला महाराष्ट्रातील ज्योतिर्लिंग दर्शनासाठी टूर पॅकेज घ्यायचं असेल तर स्थानिक यात्रा कंपन्यांकडून किंवा ऑनलाइन बुकिंग प्लॅटफॉर्मवरून अधिक माहिती मिळवू शकता.

अशा प्रकारे आपण महाराष्ट्रातील 3 ज्योतिर्लिंग याबद्दल वरती माहिती पहिली.

Ladli Behna Yojana Maharashtra Online Apply | माझी लाडकी बहीण योजना

तुम्हीही देवदर्शन साठी विचार करत असाल तर तुम्ही 3 Jyotirlinga in Maharashtra या ठिकाणी भेट देऊ शकता .

अशाच प्रकारच्या माहितीसाठी महा सरकार साईट ला भेट द्या.